FRIERSDALE

Wijnand van Wegen met examenklas 2017

Friersdale 

Waar ligt Friersdale Zuid-Afrika

Friersdale - Noord Kaap - Zuid Afrika


De Noord Kaap is qua oppervlakte de grootste provincie van Zuid Afrika. In het noorden de reusachtige Kalahariwoestijn (Namibië), naar het zuiden de Karoo en in het westen Namaqualand (wilde bloemen land). 


De levensader is de machtige Oranje rivier. Zonder deze rivier is er in dit warme, droge gebied geen landbouw (druiven) mogelijk.


De missiepost is gelegen langs de provinciale weg N14 van Springbok naar Upington. Deze weg loopt vrijwel parallel aan de Oranje rivier. 26 km naar het westen, ligt het dorpje Kakamas. 15 km naar het oosten, over dezelfde weg ligt het dorp Keimoes. Zijwegen zijn er bijna niet. 


Tussen de Oranje rivier en genoemde weg wonen vele blanke boeren met een wijngaard. 

De Oranje rivier is de bron van leven in dit gebied. Alleen langs deze rivier is sprake van plantaardig en dierlijk leven. Vanaf circa één à twee kilometer afstand van de rivier verandert de vegetatie van groene struiken naar dorren planten.


Langs de hele weg tussen Keimoes en Kakamas zijn er vele kleine woonkernen: Warmsand, Kamoa, Nomalangha, 7de Laan, Brak, Eiland, Sending, Kamp 7, Eenduin. Piet se Kop, Tkabies en Boomplaas. Er staan veel hutten, vaak op het terrein bij de boeren. Personeel van de boer woont veelal in een hut bij de boerderij. Eindigt de arbeidsrelatie, dan is de kans aanwezig dat je uit de woning moet vertrekken. Zelfs bij een overlijden wordt het lichaam vaak begraven op het terrein bij de boer, maar moet de familie vertrekken. 


Mogelijkheden om zelf op eigen grond of grond van de gemeente een hut te plaatsen zijn zeer beperkt.

De school

Opbouw missiepost Friersdale 1968

De opbouw van het scholen complex,

van 3 naar 19 klas lokalen


Bij de aankomst 1965 van pater Wijnand van Wegen in Friersdale, trof hij daar alleen een kerkje en een schooltje met drie klaslokalen aan. Onder zijn leiding en met veel financiële steun, is er sindsdien veel opgebouwd; met zelf gebakken stenen wordt de kerk vergroot, de school groeit tot een complex van negentien klaslokalen en er is een Sociaal Centrum voor diverse activiteiten voor de bewoners (ouders van de schoolkinderen) gekomen. 


Anno 2020 gaan we nog twee klaslokalen bijbouwen om de grote hoeveelheid aan kinderen in goede banen te leiden. Veel klassen zitten vandaag de dag overvol. En dat met drieëndertig lokalen.


Bouwtechnische klussen als twee waterreservoirs, waterpompen, een waterzuivering en een aantal woningen voor het personeel met daarbij was- en toiletgelegenheden worden door Pater Wijnand van Wegen uitgedacht en met financiële steun uit Nederland gefaciliteerd. 



Er zijn faciliteiten (een grote gaar keuken) in het sociaal centrum  gerealiseerd om de kinderen op school dagelijks een maaltijd aan te bieden. Deze warme maaltijd krijgen ze op schooldagen van de overheid.

Er worden twee vrachtwagens aangekocht om vervoer van de kinderen van en naar school te realiseren. In 2011 vraagt pater Wijnand van Wegen voor zijn 50-jarig priesterfeest een speciaal cadeau voor de mensen in Friersdale; een derde schoolbus. Velen steunen de actie en zo is de droom van pater Wijnand verwezenlijkt. De schoolbus wordt niet alleen gebruikt voor het vervoer van de schoolkinderen maar ook ingezet ten bate van de hele bevolking bij grote activiteiten of bijeenkomsten. 
Visie Intermediere skool Friersdale R.K
Logo G.S. Friersdale R.K







2024


Missie Intermediêre Skool Friersdale R.K

Het kinderhuis (die koshuis)

Het uitgestrekte gebied van roestbruine rotsen rond Friersdale zorgt ervoor dat er gezinnen zijn die op een te grote afstand van de school wonen om dagelijks op en neer te reizen. Deze kinderen hadden lange tijd niet de mogelijkheid om onderwijs te volgen en zich verder te ontwikkelen. 

Om die reden heeft pater Wijnand van Wegen in 1995 ‘die Koshuis’ opgericht. Het biedt de mogelijkheid aan jongens en meisjes die ver weg wonen, in de schoolperiode kost en inwoning in een huis bij de school van Friersdale.


Bij de start woonde er een tiental kinderen samen met een oudere vrouw als ‘moeder’. Het ‘Koshuis’ blijkt een geweldige zet en is een groot succes geworden.


Vandaag de dag (2020) biedt het huis aan dertig kinderen een thuis. Het wordt nu gerund door een echtpaar, Derisa en Melvin.

Plaquette Koshuis Friersdale

Het Koshuis is een stenen gebouw. Er is een meisjes en een jongens vertrek, allen met stapelbedden. Per afdeling zijn er drie douches en twee toiletten. Elk kind heeft een eigen locker. De grote leefruimte is voorzien van lange eettafels met banken. Er is één televisie; buitenlandse soapseries zijn favoriet. Buiten is er ruimte voor de braai (dagelijks broodje) en om te spelen.


Er is een goed toegeruste keuken waar Derisa ontbijt en avondeten voorbereid (lunch wordt op en door school van overheidswege aangeboden). Met hulp van de kinderen (volgens een goed rooster) wordt het avond eten bereid, uitgedeeld en de afwas gedaan.

De Koshuis-ouders bieden toezicht op het maken van het huiswerk, verzorgen de was en houden het doen alle huishoudelijke taken. Eens in de drie weken gaan de kinderen een weekend naar huis.


Het echtpaar heeft een eigen slaapkamer in het pand en huren een huisje op 100 meter van het Koshuis.

Broodjes als avond eten in Koshuis Friersdale
Corve in Koshuis in Friersdale
De was is gedaan in Friersdale

Stichting Friersdale-Eemnes levert een vaste bijdrage aan het levensonderhoud van de kinderen en aan het salaris van de Kosouders. 

De kerk

Als missionaris van de congregatie van Franciscus van Sales is Pater Wijnand van Wegen 34 jaar voorgegaan in de kerk van Friersdale, waar hij heeft gewerkt als Priester. In 1965 is hij door de bisschop hier naar toe gestuurd. Op dat moment is er geen priester vast aangesteld op de buitenstatie Friersdale.

Op de missiepost staat destijds een klein kerkje, gebouwd in 1950, toegewijd aan de heilige Martinus de Porres. Omdat Martin van Porres een kleurling is heeft Pater van de Berg (ook een Hollandse Priester) en de voorganger van Pater Van Wegen, hem aangewezen als patroon van de kerk. 
Friersdale anno 1967
de kerk in Friersdale
Friersdale - Kerk anno 2019

“Het was maar een heel klein plekkie, maar de helft van de huidige kerk en drie klaslokalen, dat was al wat hier was,” aldus pater Van Wegen. “Ik ben begonnen met heel veel huisbezoek om de mensen bij de kerk te krijgen.  Ik ging ze op zondag halen met een kleine vrachtwagen. In het eerste begin met een bakkie (een pick up auto). De afstanden om naar de kerk te komen waren veel te groot (mensen komen ook uit Warmsand, dat is ongeveer 15 km hier vandaan). Bedenk bij de tocht naar de kerk; in de winter is het 

Personenvervoer anno 1967
hartstikke koud en in de zomer is het veel te heet. Ik heb er alles aan gedaan om hen hier bij de kerk te krijgen, met de intentie on de kinderen naar school te krijgen en als preventie tegen het grote drankmisbruik. 
Omdat ik zoveel huis bezoek gedaan heb, wat de mensen zeer op prijs stelden, werd het kerkje na een half jaar dat ik hier was, al veel te klein.” 
Na een halfjaar is de kerk dus hopeloos te klein. In overleg met de Pastor uit Keimoes komt het fiat om de kerk uit te breiden. Samen met een broeder Gerardus uit Keimoes, een bouwer, wordt er besproken hoe en wat er moet worden gedaan. 

Er wordt in 1967 ongeveer 20 meter bij de kerk aangebouwd, om alle mensen de kans te geven om in de kerk te zitten. Je snapt dat dit een heel mooie verandering is geworden.
Het priesterkoor heeft een mooie upgrade gekregen. Achter het altaar hing een gordijn voor een lege muur. Dit is vervangen door het mooie houten kruisbeeld. De gaslampen (welke nog werkten op petroleum) zijn uit de kerk gehaald. Er wordt elektra aangelegd. Er komen TL buizen aan het plafond, door de gehele kerk heen. De kerk ontvangt een krachtopwekker om elektra in de kerk te krijgen. Nu kan er ook in de avonden (met Kerstmis – de nachtmis) een viering worden gehouden. Het is een hele verbetering. 

Tja en dan moet je er ook nieuwe banken bij krijgen. Een broeder in Springbok van de ambachtsschool, hier 350 km vandaan die heeft nieuwe banken gemaakt. Op deze ambachtsschool worden de kinderen opgeleid tot timmerman. 

In 1976 wordt Pater Van Wegen in de gelegenheid gesteld om het plafond helemaal hoger te maken. Hij heeft contact opgenomen met een aannemer, 

een kleurling man. Een hoger plafond is niet alleen omdat het dan mooier zou worden, in de zomer verga je in Friersdale van de hitte. De opdracht wordt: maak het plafond zo hoog mogelijk. 

De aannemer heeft Merantie hout (tropisch hardhout) gebruikt om het plafond in onze kerk een mooi karakter te geven. Een elektricien heeft de lampen toen netjes aangebracht. We hadden nog geen waterverkoeling, dus zijn er twee waaiers aangebracht en dat hielp ook al een beetje. 
De waterverkoeling stamt uit 1986 als cadeau van de congregatie bij het 25 jarig priesterschap van Pater Van Wegen. 

Diverse ramen in de kerk hadden een verschillende afmeting, het geeft geen mooi geheel. Maar zonder geld is het niet mogelijk om dit allemaal te veranderen. De pater gaat samen met de aannemer naar Kaapstad op zoek 
naar betaalbaar glas. De lijsten zijn aangepast en het gewone glas wordt allemaal vervangen door mooi gekleurd glas, waardoor het kerkgebouw een prachtige uitstraling krijgt. Achter in de kerk, bij de staalkozijnen wordt ook dit type glas aangebracht.

In Kaapstad ontmoet Wijnand een kunstenaar (Herr Wilhelm), uit Duitsland afkomstig. Hij is de maker van het houten kruisbeeld voor in de kerk. 

Ter ere van het 25 jarig priesterschap (1986) van Pater Van Wegen is Pater Van de Berg terug geweest op de missiepost en hij is verrast dat het zo mooi geworden is. 
Het 25-jarig priesterfeest wordt in Friersdale gevierd in aanwezigheid van de Bisschop en alle priesters van het Bisdom Keimoes.

In 2014, ter ere van zijn de 80ste verjaardag, laat Pater Van Wegen al de 
Wijnand van Wegen 25 jaar Priester
vloerbedekking van het priesterkoor af halen. Door geknoei met kaarsen zit het vol met kaarsenvet vlekken. Het is nu mooi betegeld. Kaarsenvet is nu heel makkelijk te verwijderen.

Met zorg, liefde en een heleboel arbeid is de Friersdale kerk in de loop der jaren groter en mooier geworden. Mocht de Pater financieel in de gelegenheid worden gesteld om het een en ander aan te passen in de kerk dan wordt er een modernisering gedaan. 

De kerk is eigenlijk weer te klein. Als alle mensen uit de omgeving komen moet de jongste jeugd voor in de kerk op de grond zitten. 

De schoolbussen worden nu op zondag gebruikt om onze kerkgangers op te halen en thuis te brengen. De Stichting faciliteert dit en de bewoners betalen hier een klein bedrag voor.
Friersdale - verbouwing altaar
Friersdale - volle kerk kinderen op de grond
Friersdale - te volle kerk
Friersdale - buiten statie

Chiro Friersdale

Ons bou ‘n Nasie in die Gees van Christus 

Friersdale Chiro
Chiro is een kerkelijke organisatie waar kinderen zich bezighouden met godsdienst maar ook met de dingen uit het dagelijkse leven. 

Elke zaterdag ochtend wordt er door de leiding van Chiro Friersdale met de kinderen geoefend op het terrein van de school. 

De Friersdale groep is opgedeeld in 3 leeftijdscategorieën:
Vriende 13-16
Kamarade 10-12
Maatjies 7-9
Op het schoolplein wordt ze ontvangen met zang en gebed in de grote groep. Daarna splitsen ze zich in hun leeftijdsgroep. Chiro is een kerkelijke organisatie waar kinderen zich bezighouden met godsdienst maar ook met de dingen uit het dagelijks leven. Dit wordt dan op leeftijd besproken en met dans en zang begeleid.

De Chiro verzorgt één keer per maand de muzikale begeleiding in de kerk. Onder leiding van Sielie Afrikaner wordt er uit volle borst gezongen. 

In Friersdale is het een gebruik (anders dan in Nederland) dat de offerande en de bijbel zingend de kerk binnen gedragen worden. 
Het is een gewoonte waar de gehele kerk op mee deint en zingt.

Onderlinge band

De Stichting Friersdale-Eemnes heeft een goede relatie met het onderwijzend personeel van de school van Friersdale. 
Het hoofd van de school, Fanty de Klerk, is een bekwaam en vooruitstrevend man die zich inzet voor de school, zijn leerlingen en hun ouders. 


De overheid van Zuid-Afrika heeft de kwaliteiten van het schoolhoofd met zijn docenten gezien en de school in 2004 beloond met o.a. de schenking van een twintigtal computers.

Enkele mensen uit Friersdale, waaronder het schoolhoofd Fanty, hebben op eigen kosten, de reis naar Nederland ondernomen om zo elkaars achtergrond te leren kennen, vriendschapsbanden te versterken en contacten te onderhouden.


Er is regelmatig mail- en telefooncontact met de school in Zuid-Afrika. Met de komst van whats app en beeld telefoon wordt dit almaar makkelijker.


Daarnaast brengt pater Wijnand van Wegen jaarlijkse een werkbezoek. Verder zijn er diverse inwoners uit Eemnes en de nabije omgeving die in de loop van de jaren bezoeken hebben gebracht aan Friersdale. 


Elders op onze site staan verschillende reisverslagen.

Cultuur


Door de apartheid was de afstand tussen kleurling en blank in de jaren dat pater Wijnand missionaris was veel groter dan nu. De apartheid is wettelijk afgeschaft maar nog steeds is het verschil tussen blank, zwart en kleurling groot. In 2020 heeft pater Wijnand een artikel voor de familiedag van de Oblaten geschreven over zijn gevoel bij de (in 2020) dan geldende lockdown en de paralel met de apratheid destijds.

De plek op school en of in de kerk zijn belangrijk voor kinderen van Friersdale. Daar vinden zij de mogelijkheid om te ontsnappen aan de gevolgen van armoede en de vlucht in drank, de problemen waar ze thuis tegen aan lopen. Op school kunnen zij het onderwijs krijgen dat zo hard nodig is om uit hun positie van achterstand te komen en een volwaardige plaats in de samenleving te kunnen veroveren.

Mensen vinden het belangrijk om over hun eigen horizon te kijken. Dan zie je veel meer dan je eigen kleine leven. Dan zie je mensen, die met hard werken een beter bestaan weten te realiseren. Dan zie je kinderen, die weten hoe belangrijk het is om naar school te gaan. Dan zie je gekleurde mensen, die met elkaar feest vieren in de kerk. En dan zie je de Afrikaner, die dat feest met de gekleurde mensen meevieren. En als je dan nog verder kijkt, dan zie je de verschillen helemaal niet meer. 

De cultuur van alledag is net zo gevarieerd als de mensen die in Zuid-Afrika leven.
Wijnand van Wegen op huisbezoek Friersdale
Armoede golfplatenhut met tv schotel
Armoede, Rieten woning Friersdale

Toekomst


Pater Wijnand van Wegen is onze ambassadeur van Friersdale en hij bezoekt jaarlijks ‘zijn thuis’. Hij hoopt dit, ondanks zijn hoge leeftijd, nog vele jaren te kunnen doen. Leden van het bestuur zullen daar waar mogelijk (op eigen kosten) een verblijf in Friersdale organiseren om met eigen ogen te zien wat de (on)mogelijkheden zijn bij het leven in Friersdale.


De Stichting Friersdale-Eemnes heeft als doel om alles wat in Friersdale is opgebouwd, in stand te houden. 
Educatie is onze troef bij de bestrijding van armoede. Waar de school en/of het Koshuis onze hulp nodig heeft, zullen wij opkomen voor de belangen en rechten van de kinderen. Dit alles gebeurt in samenspraak tussen de mensen uit Friersdale en de Stichting Friersdale-Eemnes. 

Een gezonde, leefbare situatie voor ouder en kind.


Buitenspelen na schooltijd Frierdale
Share by: